تپه سیلک
سیلک یکی از مکان‌های تاریخی پس از تمدن جیرفت کرمان در فلات ایران است که مدارک مکتوب متعلق به دوران پیش از هخامنشی در آن پیدا شده است. این محوطه باستانی از جاهای دیدنی کاشان به شمار می‌آید.
طبق اسناد تاریخی تمدن مردمان تپه‌های سیلک مغلوب تمدن آریایی شد و تنها یادگارهایی از آنها در لایه‌های گوناگون حفاری مانند ظروف لوله‌دار بلند با نگاره اسب و خورشید و جنگ افزار آهنی و شمشیر و نیزه‌های بلند پیدا شده است.
اولین تمدن شهر نشینی
سیلک نام اولین تمدن شهر نشینی ایران مرکزی در کاشان است که در ۳ کیلومتری جنوب غربی این شهر قرار دارد
خطی که هم‌زمان با آغاز تاریخ در ایلام به وجود آمده بود، با نام پرتو ایلامی شناخته شده، پس از رها شدن این پایگاه بازرگانی از میان رفته است.
گفتنی است خط پرتو ایلامی به موازات خط سومری رشد کرده و از یک خط تصویری چند کلمه‌ای نمادین به یک خط هجایی با کلمات مرکب از علایم تغییر یافت. این خط در این مرحله ٢۵٠٠ علامت داشت که علایم معمولا از بالا به پایین نوشته می‌شده است، اما عکس آن نیز گاهی مشاهده شده است. در قرن ٢۴ پیش از میلاد کاتبان ایلامی خط میخی اکدی را به سلیقه خود می‌نوشتند.
قدیمی‌ترین خاستگاه تمدن بشری را سیلک کاشان عنوان می‌کنند، یعنی اولین جایی که شهر نشینی شکل گرفت، آنجا که آریایی‌ها اولین تمدن شهر نشینی را ایجاد کردند.
تمدن اقوام تپه‌های سیلک در ۲۵۰۰ سال پیش مغلوب تمدن آریایی شد که آثار آنها در طبقات مختلف حفاری از قبیل ظروف لوله‌دار بلند با نقش اسب و خورشید و اسلحه آهنی و شمشیر و نیزه‌های بلند کشف شده است.
محوطه باستانی سیَلْک که در منطقه فین کاشان واقع شده قدمتی در حدود ۷ هزار سال دارد.
محوطه باستانی سیَلْک در ضلع جنوب‌غربی کاشان و در سمت راست جاده کاشان به فین قرار دارد و از دو تپهٔ شمالی و جنوبی که در فاصله ۶۰۰ متری یک‌دیگر قرار دارند و دو گورستان تشکیل شده است.
یکی از گورستان‌ها که گورستان الف نامیده می‌شود ۳۵۰۰ سال قدمت دارد و در ۲۰۰ متری جنوب تپهٔ جنوبی واقع شده است که امروزه روی آن بلواری احداث شده است.
گورستان دیگر که گورستان ب نامیده می‌شود ۳۰۰۰ سال قدمت دارد و در زیر باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی ضلع غربی تپه‌ها قرار دارد.
تپه سیلک در حقیقت زیگورات یا محل عبادت اقوام باستانی بوده است که از گل رس و سفال ساخته شده است.
این بنای تاریخی تا سال ۱۳۱۰ شناسایی نشده بود و در میان مردم کاشان به شهر نفرین شده معروف بود تا اینکه با کاوش‌های باستان‌شناسان کشف شد.
در خرابه‌های تپه باستانی سیلک چند اسکلت انسان و ظروف قدیمی پیدا شده که این اشیاء در موزه‌های لوور فرانسه، موزهٔ ملی ایران و موزهٔ باغ فین و موزه‌ای در جنب این بنای باستانی قرار داده شده است.
قدمت قدیمی‌ترین آثار به دست آمده از تپه شمالی به حدود ۷۵۰۰ سال قبل می‌رسد و آخرین آثار مکشوفه از تپه جنوبی مربوط به ۵۰۰۰ سال قبل است.
این منطقه مسکونی در جوار بقایای دریای تتیس (دریای عظیمی که تمام فلات مرکزی ایران و افغانستان را در برگرفته بوده) قرار گرفته و شاید با خشک شدن آرام دریا و پدید آمدن خشکی‌های حاصلخیز، انسان‌هایی را که احتمالا در ارتفاعات زندگی می‌کرده‌اند، به سمت خود کشانده است.
این تپه در نگاه اول یک تپه خاکی است و جاذبه‌ای برای دیدن، آن هم در گرمای شهر کاشان ندارد ولی با کمی توجه به قدمت و شناخت تاریخ، آنوقت این تپه دالانی برای ورود به دنیایی دیگر محسوب خواهد شد.
مسکن انسان در این ناحیه نخست به صورت کوه‌ها، یا خانه‌های محقری که از نی و شاخه‌های درخت ترکیب یافته بود، ساخته شد و بعدها روی نی و شاخه‌های درخت گل مالیدند و یا دیوارهای خانه را با چینه بالا بردند ولی خیلی زود برای بالا بردن دیوارها از خشت خام استفاده کردند.
در ابتدا خشت‌ها را بدون قالب می‌ساختند، ولی بعداً برای ساختن آن قالب به کار بردند، توانستند خشت‌ها را یک اندازه و منظم بسازند.
در داخل خانه‌ها دیوارها را با گل اخری رنگ می‌کرند. و مردگان را در زیر کف اتاق‌ها که آجر فرش یا سنگ فرش نبود، دفن می‌نمودند.
مردگان را در این قبرها به صورت «چمپاته» به خاک می‌سپردند و همراه آنها در گورشان اشیایی قرار می‌دادند و این اشیا در بعضی از گورها پر ارزش و زیاد بود و در بعضی دیگر کم و بی‌ارزش.
ذوق و سلیقه هنری این مردم از روی حکاکی‌های آنها که نخستین بار روی استخوان انجام گردیده‌است و از روی نقوش سفالشان ظاهر می‌گردد.
سیلک تنها مکان تاریخی در فلات ایران است که مدارک نوشته از دوران پیش از هخامنشی در آن پیدا شده ولی خطی که هم‌زمان با آغاز تاریخ در ایلام به وجود آمده‌بود، تحت نام پرتو ایلامی شناخته شده است.
کاوش‌های جدید تپه سیلک کاشان
در سال ۱۳۸۰ خورشیدی دکتر صادق ملک شهمیرزادی از سوی سازمان میراث فرهنگی ایران برای کاوش به منطقه فرستاده شد، او نیز با شرط این که خودش گروه کاوش را انتخاب خواهد کرد، این مسئله را پذیرفت. گروه کاوش او که بسیار با دقت، از تمامی کارشناسان حوزه‌های مختلف حتی از سایر کشورها گزینش کرده بود، برای انجام عملیات باستان‌شناسی به سیلک رفتند. طی ۵ فصل کاوش که تا سال ۱۳۸۵ ادامه داشت، به نتایج جدیدی دست یافتند که در مجلدهایی منتشر شد:
- زیگورات سیلک (نتایج فصل اول کاوش)
- سفالگران سیلک
- نقره‌کاران سیلک
- شکارچیان سیلک
در طی کاوش‌های این گروه نیایشگاه سیلک، که به زبان اکدی «زیگورات» توسط رومن گیرشمن (کاشف زیگورات چغازنبیل) نامیده می‌شود، کشف شد.
این تپه تاریخی در ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ با شماره ۳۸ در فهرست آثار تاریخی و ملی ایران به ثبت رسید.
.
Sialk Hills (Tepe Sialk) – Kashan
With a history of nearly over 8,000 years, Tappe Sialk prehistoric site in Iran’s central city of Kashan in Esfahan Province is believed to be the probable birthplace of the world’s oldest civilization, oldest fixed settlement, oldest architecture, oldest ziggurat, oldest pottery kilns and oldest metal furnaces.
Following climate changes at the end of the seventh millennium BC, which led to formation of grasslands, the cave dwellers of the Iranian Plateau started living in plains, among which Tappe Sialk site is probably the oldest location discovered so far.
The entire Sialk civilization is thought to have originated from the pristine large water sources nearby which still exist.
A large number of farm animal bones discovered at the site suggest that the dwellers of Sialk were meat eaters of domesticated animals.
Artifacts excavated from the site, including some very fine painted potteries, are currently on display at the Louvre, he British Museum, the Metropolitan Museum of Art in New York, the National Museum of Iran and some others are at private collections.
The ancient site comprises two hills, nearly 600 meters apart, in the northern and southern sides. The northern mound is 25 meters high and the southern one is six meters high.
In 4500 a. C. circa, three kilometers south-west of Kashan, in the place called Tepe Siyalk some tribes lived for which stone and bones were the working tools.
Based on the studies conducted, in 4200 BC, without their life system changed, the shape, type, design and color of their pottery changed completely. It seems that the original inhabitants of this area were defeated by tribes who had arrived, whose pottery had the red color with black drawings as distinctive features (examples of the influence of the art of these tribes (3800-4000 BC) were discovered at Cheshm- and Ali at Rey, in Esma’ilabad and on the hills of the Shahriar plain).
The most important findings of Tepe Siyalk are a series of clay tablets Elamite. Apparently 5500 years ago these tribes as a result of contacts with the civilization of Susa, learned the writing and put to memory to Siyalk many tablets of clay with the most ancient type of that spelling.
The civilization of Tepe Siyalk was replaced 3500 years ago by that by the Arians whose works, such as pottery, with representations of horses or the sun, and iron weapons, swords and spears, were found in the different levels of excavation.
In the space between the two hills of the site two ancient necropolises have been discovered that have been named “necropolis A” and “necropolis B”. In the “necropolis A” were found works of the tribes of the second millennium BC and in the “necropolis B” works from the end of the second millennium and the beginning of the first millennium BC.
The works discovered in the “necropolis B”, which belong to the immigrants arrived more recently at Tepe Siyalk, they are rather similar to the works found in the subsoil of Tepe-ye Giyan (Nihavand) and Khorvin (Savojbolagh)
.